a) Yapım
Havuz, su deposu, kanal vb. su tutucu yapıların sızdırmazlıkları uygun karışım ve dozajın yanında özenli ve kesintisiz bir dökümle biliçli bir sıkıştırmaya bağlıdır. Sızdırmazlık katkıları ise ek bir güvencedir.
Farklı yüklü (depo ile yanındaki pompa vb. mahalleri gibi) bölümlerde farklı oturmaların hasarlarını karşılamak için yapılacak dilatasyon derzleri radyede de devam etmektedir. (Doğal ki dilatasyonda iki perde arasındaki çelik emme borusu, sızdırmazlığı sağlanmış olarak rahatça hareket edebileceği bir çelik kılıf boru içinde olmalıdır.) Fazla yüksek olmayan işlerde yatay iş derzlerinin sızdırmazlıkları betonda dişler düzenlenerek sağlanabilir. Genleşme derzleri ile yüksek su tutucu yapıların yatay iş derzlerinini sızdırmazlıkları su tutucu bantlarla sağlanır. Ancak bantların yararlı olabilmeleri için mutlaka uç uca ekler kaynaklanmalı, beton dökülürken yerlerinden oynamamaları sağlanmalı ve yanlarındaki beton özenle sıkıştırılmalıdır.
Yapım ve bakımda genel beton koşulları esastır. Perde betonları 30-70 cm’lik tabakalar halinde ve çepeçevre dönülerek dökülür. İç yüzeylerde pas payı 30 cm’ye kadar olan kalınlıklarda 4 cm, daha kalınlarda 5 cm’dir.
(Elektrik kesilmelerinde dökülmüş betonu sıkıştırabilmek için döküm yerinde 1-2 benzinli vibratör bulundurmalıdır.)
b) Sızdırmazlık Deneyi
Su tutucu yapılar imalatın tamamlanmasından sonra, olanağınca kısa süre içinde (en çok 30 gün) su ile doldurulup denenir.
Ani ve düzensiz oturmalarla çatlamalara neden olmamak için su tutucu yapılar, su düzeyi 24 saatte 2 m’yi geçmeyecek şekilde ve olabildiğince üniform bir hızla doldurulur. (Sızıntıların temele zarar vermemesi için çevre drenajı ihmal edilmemelidir.)
Deneyde, önceden en az bir hafta süreyle su ile dolu tutulmuş olmak kaydı ile, yapıya zarar vermeyecek durumdaki su kaçağı;
a) Geçici kabulde en çok %3’ü,
b) Kesin kabulde en çok %1’i aşmamalıdır.
c) Sızdırma Onarımı
1. Basit Yöntemlerle
Yapım sonrası sızdırmalar ötesinde fıskıye şeklinde fışkırmalar da olsa fazla endişelenmemelidir. Fışkırma yerleri ahşap ya da demir çivilerle sızma haline getirirlip, havuzun birkaç kez doldurulup boşaltılması ile çimento içindeki serbest kireç açığa çıkarak büyük bir olasılıkla bu delikleri kapatacaktır. Ayrıca gözle görülebilen sızıntı yerlerine içeriden malzemelerin sürülmesi yararlı olur. (Önemli kaçırmalarla yerleri belirlenemeyen ya da genel sızdırmaların betonun açılarak onarılması, çimento ahşap, yalıtım macun ve boyaları, enjeksiyon vb. ile giderilmesi çareleri duruma göre ve yerinde karşılaştırırlır.)
(Sızdırmazlık deneyi olumlu olarak sonuçlanmadan -varsa- çevre dolgusu yapılmaz.)
2. Kimyasallarla
Önce ek yerinde 3×3 cm (kalınlık ve paspayı yeterli ise 5×5 cm’lik) bir oyuk açılır, düşey ve yatayda 10’ar cm’lik kısım taşlama ya da tel fırça ile pürüzlendirilir.
Islatılıp suyunu çektikten sonra bir saat ara ile iki kat malzeme sürülür. ( Malzeme toz olarak 25 kg’lık kutulardadır. 5 ölçek malzeme, 2 ölçek su ile karıştırılır, takoz ya da yağlı boya fırçası ile sürülür.) Bir saat sonra çukurluk 350 doz ince kumlu çimento harcı ile doldurulup, kuruyunca üzerine iki kat malzeme sürülür.
Taban köşesinde oyuk istenmiyorsa, pürüzlendirme işleminden sonra iki kat malzeme sürülüp aynı çimento harcı ile köşe yuvarlatılır ve kuruduktan sonra üzerine iki kat daha sürülür.
3. Segregasyon Olan Yerler
Önce gevşek taneler kazınıp alınır ve çevre 10 cm taşmak üzere pürüzlendirilir. (Yukarıdaki işler aynen yapılır.)
Soğuk derz/büyük çatlak yerleri 1.5 cm genişlikte üçgen biçiminde oyulup çevresi pürüzlendirilir, ıslatılıp suyunu çektikten sonra iki kat malzeme sürülür.
2 ölçek suya, 2 ya da 1 ölçek malzeme katılmış, 350 doz çimento harcı ile çukurluk kapatılır. (Üzerine bir kat daha malzeme sürmek isteğe bağlıdır. Döşemelerde de aynı yöntem uygulanır.)
NOT: Genelde tek taraflı uygulama yeterlidir. Kritik yerlerde iki taraflı uygulanır. Malzeme iki kat için 1,5 kg/ m² hesap edilir.
(Delikler açarak özel malzeme enjekte etmekle de yüzeysel önlemlere yardımcı olunabilir.)
d) Su Tutucu Yapılar Sızdırmaz Boru Bağlantıları
1) Beton havuz ve kanallarda boru bağlantı yerlerinden su sızmaması için özel önlemler gerekir. Bu amaçla borunun beton içinden geçen kısmının orta yerine, boru çapı ile orantılı boyutta, dikine lamadan çepeçevre bir çember kaynatılır. Beton içinden geçecek borular beton döküleceği zaman hazırsalar, kalıp içine özenle ve sağlamca yerleştirildikten sonra, boru yanları iyice vibre edilerek beton dökülür. (Ancak bu yöntemle beton dökümü sırasında borunun yerinden oynaması ya da montajda gerekebilecek en ufak bir değişiklik bile problem yaratabilir.)
2) Kesin proje ve borular hazır değil ya da boruların ileride daha özenli olarak yerine konması yeğleniyorsa kalıpta borular için özel boşluklar bırakılarak beton tamamlanır.
Bu ikinci yöntemde borular yine sızdırmazlık çemberli -ve büyük olasılıkla tam boy- olarak sonradan yerlerine konup, betonlar boru arası 1/3 oranında çimento/dişlikum harcı ile özenle doldurulur ve iyice sıkıştırırılır.
3) Beton içine yerleştirilen borulara ileri de ek yapılacaksa borular, beton yüzeyden en az 15 cm dışarıda bırakılır. Bu bağlantılar flanşlı ise flanşın önceden kaynatılmış olması gerekir. (Boruların beton içinde kalacak kısmı -aderansı engellememesi için- boyanmaz.)
4) Yapımdan sonra boru yanlarında ortaya çıkabilecek sızdırmalar ile sızdırmazlık çembersiz olarak konacak ufak boruların olası sızdırmaları, boru ile beton arasındaki açılacak yaklaşık 10/10 mm boyutundaki oyuğa derz macunu doldurak ya da içten malzemeleri sürmekle önlenebilir.
5) Borunun geçeceği yere bir sac plaka konup, ileride borunun tam yeri sac üzerinden oyulup buradan borunun geçirilmesi, boru tesisatında kolaylık sağlar. Plakanın sivri uçları düşey ve yatay konumda olursa beton, plaka yanlarına rahatça dolar. Ancak beton yanları demir donatısı yeterince artırılmalıdır, yoksa sivri uıçlardan beton çatlayabilir. Daha iyisi plakanın yuvarlak olmasıdır.
